Według badań w Polsce tylko dwa pogrzeby na sto mają świecki charakter. Większość pogrzebów jest wyznaniowa, choć według Instytutu Statystyki Kościoła Katolickie wciąż wzrasta liczba pochówków świeckich. Polska kultura przesączona jest religią katolicką, dlatego wielu ludzi nie wie nawet, że istnieją pogrzeby świeckie. Na czym one polegają?
Jak wygląda pogrzeb świecki?
Schemat przebiegu pogrzebu świeckiego nie jest z góry ustalony, jest indywidualnie dopracowany do ostatniej woli zmarłego oraz wizji rodziny i znajomych. Pogrzebu nie prowadzi ksiądz, lecz tak zwany mistrz ceremonii, który wcześniej z rodziną ustala przebieg pogrzebu, zbiera wiadomości o zmarłym, przysłuchuje się wspomnieniom, wszystko to, aby właściwie się zaangażować, zorganizować i poprowadzić tak ważną uroczystość. Mistrz ceremonii jest tą osobą, która wygłasza mowę o zmarłym, o tym, jak go wspominają inni, co w życiu kochał robić, jak został zapamiętany, czy czego dokonał. To ostatnie świeckie pożegnanie bywa też okazją na snucie refleksji. Mistrz dziękuje rodzinie, przyjaciołom i znajomym za przybycie, czasem poproszony przez bliskich może za nich uroczyście wyrazić żal. Nazywany jest mistrzem ceremonii, ponieważ zazwyczaj zajmuję się całą oprawą sytuacji, w tym oprawą muzyczną, która często jest dość nieszablonowa. Najpopularniejsza jest muzyka poważna, ale nie jest to reguła, może to być również ulubiony utwór zmarłego. Nieprawdą jest opinia, że pogrzeby świeckie są zimne i nieludzkie, a nawet niektórzy mają odwrotne wrażenie. W Polsce wiadomo o pogrzebach świeckich niektórych znanych osobistości. Pogrzeb świecki miała Wisława Szymborska, jak i Zbigniew Religa.
Różnica między pogrzebem świecki a katolickim jest zauważalna, choć mistrz ceremonii nieraz mylony jest z księdzem. Po pierwsze nie ma księdza, nie ma modlitw, religijnych pieśni czy innych obrzędów związanych z wiarą. Zazwyczaj nie ma symboli związanych z religią, choć to różnie bywa, ponieważ rynek obiektów pogrzebowych dopiero się rozwija pod względem niekatolickich pogrzebów i odpowiadających potrzebom świeckich uroczystości produktów.
Największą różnicą jest treść mowy, ta na pogrzebie katolickim tematycznie obraca się wokół kwestii religijnych w szczególności zbawienia, czy ogólnie losów duszy po śmierci. Mowa świecka za to jest bardziej otwarta tematycznie, może skupiać się na charakterystyce osoby zmarłej i wspomnieniach najbliższych, ale może też być ukierunkowana bardziej jako uroczystość przeznaczona głównie dla gości, tych wszystkich, którzy opłakują zmarłego, aby w jakiś sposób pozwolić im się ceremonialnie pożegnać.
Drugą centralną różnicą jest brak mszy świętej, oczywiście zdarza się, że pogrzeb katolicki jest również pozbawiony mszy, ale wtedy namiastka mszy odbywa się na cmentarzu. Niektóre elementy są wspólne dla obydwu rodzajów pogrzebu m.in. składanie wieńców ma cmentarzu i oczywiście smutek najbliższych.
